Przejdź do treści

Wsparcie w doświadczeniu przemocy

Jeśli doświadczasz przemocy i potrzebujesz wsparcia - pamietaj, że nie jesteś sama. Poniżej piszemy o różnych rodzajach przemocy których doświadczają kobiety i które często są związane z aborcją.
Nie ograniczamy się jednak do teorii - piszemy o tym jak wspierać osoby doświadczające przemocy oraz, co najważniejsze, wskazujemy gdzie mogą znaleść one kompleksową pomoc.

Kobiety w różnym wieku opierają się o siebie wzajemnie wyrażając troskę.

Czym jest przemoc?

Przemoc to celowe zachowania jednej osoby wobec drugiej, wykorzystujące nierówność między nimi (a więc jedna z nich ma przewagę). Konsekwencją przemocy jest krzywda i cierpienie. Jest ona zjawiskiem o charakterze globalnym i powszechnym, ale w żadnej formie niedopuszczalnym. Najczęściej występuje tam, gdzie jest nierówność np. płci1.

Szukasz konkretnej pomocy?

Nie potrzebujesz wstępu, tylko wsparcia? Przeskocz do części z listą ogranizacji pomocowych.

Przykłady przemocy i czerwone flagi

Przemoc domowa

Przemoc domowa to taka, która jest stosowana wobec członków/członkiń rodzin, nawet jeśli nie mieszkają w tym samym domu. 92-93% osób z doświadczeniem przemocy domowej to kobiety2. Przemoc domowa ma różne formy, które często współistnieją. Podstawowe z nich to: przemoc fizyczna, psychiczna, seksualna i reprodukcyjna.

W sytuacjach przemocy domowej kobieta często jest uwięziona w tzw. toksycznym związku, w którym zwykle występują zaburzone stosunki władzy. W związku z tym może być pozbawiona autonomii cielesnej. W sytuacjach przemocy granice są przekraczane przez sprawców, którzy często dążą do wywarcia wpływu na określone decyzje tak, aby osiągnąć własne cele.

Przemoc domowa a aborcja

Może to obejmować decyzję o aborcji. Sprawca może używać gróźb lub nacisku, aby uniemożliwić kobiecie zrobienie aborcji. Ta forma przymusu reprodukcyjnego to znaczące naruszenie praw i autonomii człowieka oraz godności. Doświadczenie przemocy jest traumatyzujące i wyniszczające w skutkach.

Kobietom doświadczającym przemocy domowej należy zapewnić kompleksowe wsparcie, w tym dostęp do opieki medycznej, pomocy prawnej i poradnictwa. Dzięki takim działaniom magą one podejmować świadome decyzje dotyczące zdrowia reprodukcyjnego, swojego życia i roli, którą będą w nim pełnić1.

Przemoc reprodukcyjna

O tym rodzaju przemocy nadal w Polsce nie mówi się zbyt wiele. Dotyczy ona wolności reprodukcyjnej, która jest bardzo intymną sferą życia.

Przykładem tego typu przemocy jest gwałt czy wywieranie presji, aby doprowadzić do zapłodnienia, ale też zakazywanie stosowania antykoncepcji, kłamstwa w zakresie stosowania antykoncepcji, zmuszanie do aborcji, zakazywanie lub uniemożliwianie zrobienia aborcji3.

Przemoc reprodukcyjna w Polsce

Polska jest w specyficznej sytuacji, ponieważ przemoc reprodukcyjna przybiera formę przemocy instytucjonalnej - to znaczy państwo stosuje ją powszechnie wobec kobiet.

Jej przykładami są zakaz aborcji, karanie pomocnictwa w aborcji, niedobór edukacji seksualnej (który przekłada się na inne rodzaje przemocy), utrudniony dostęp do antykoncepcji (i antykoncepcji awaryjnej), niefinansowany program in vitro.

Jaskrawym przykładem tej nierówności, jest brak usługi sterylizacji dla kobiet i groźba kary dla osób przeprowadzających taki zabieg. Tak więc mężczyźni, bez większych utrudnień, mogą poddać się zabiegowi wazektomii, a osoba posiadająca macicę nie może mieć wykonanego analogicznego zabiegu podwiązania jajowodów1 4.

Przemoc instytucjonalna

Przykładów przemocy instytucjonalnej możemy wymienić więcej.

Brak zapewnienia dostępu do praw zdrowotnych, w tym gwarantowanego przez państwo dostępu do legalnej i darmowej aborcji jest właśnie przemocą instytucjonalną - systemowym ograniczeniem praw człowieka4.

Stanowisko komitetu ONZ ws. odmowy dostępu do świadczeń aborcyjnych mówi jasno:

Odmowa legalnej aborcji może stanowić torturę.

ONZ5

Jak wspierać osoby doświadczające przemocy?

  1. Słuchaj i wierz Jeden z najważniejszych sposobów wsparcia to zapewnienie kobietom bezpiecznej przestrzeni, w której mogą opowiedzieć o swoich doświadczeniach. Słuchaj ich uważnie, wyrażaj zrozumienie i wierz w ich historie.

  2. Nie musisz mieć rady na wszystko Najistotniejszym czynnikiem w tworzeniu bezpiecznej przestrzeni jest umożliwienie kobietom zastanowienia się nad swoją sytuacją i podjęcia samodzielnych decyzji.

  3. Szanuj granice Pamiętaj, że osoby doświadczające przemocy często mają obniżone poczucie własnej sprawczości. Szanuj ich granice i pamiętaj, że wyjście z cyklu przemocy jest trudne i wymaga czasu i zaangażowania ze strony kobiety. Nie zmuszaj jej do pomocy, której nie chce, ponieważ może to nie polepszyć jej sytuacji. Bądź cierpliwy i wspieraj ją w podejmowaniu decyzji dotyczących własnego życia.

  4. Oferuj wsparcie emocjonalne Przemoc często pozostawia trwałe obrażenia emocjonalne. Bądź obecny i wspieraj kobietę w jej emocjonalnym procesie, okazując wyrozumiałość, empatię i troskę.

  5. Znajdź dostępne zasoby Przemoc, szczególnie ta ze względu na płeć, jest złożonym problemem sytemowym i jako jednostka nie musisz wiedzieć wszystkiego. Pomóż kobiecie znaleźć dostępne wsparcie, takie jak organizacje non-profit, ośrodki pomocy dla ofiar przemocy, linie telefoniczne, grupy wsparcia i terapeuci specjalizujący się w przemocowych sytuacjach.

  6. Pomoc w zapewnieniu bezpieczeństwa Wspieraj kobietę w opracowaniu planu bezpieczeństwa, który może obejmować m.in. znalezienie bezpiecznego miejsca zamieszkania, zgłoszenie przemocy na policję lub uzyskanie nakazu ochrony.

  7. Szanuj prywatność Zachowaj poufność informacji, które kobieta zdecyduje się podzielić. Szanuj jej prywatność i nie udostępniaj informacji bez jej zgody.

  8. Wsparcie praktyczne Zaoferuj swoją pomoc w codziennych sprawach, takich jak opieka nad dziećmi, znalezienie pracy, szukanie bezpiecznego mieszkania czy wsparcie finansowe. Dzięki nim ofiara przemocy może znaleść więcej przestrzeni i energii na stanięcie na własne nogi.

  • Doświadczam przemocy!

    Osobo, Twoje odczucia, potrzeby i historia są ważne, a to co się dzieje nie jest Twoją winą.

    Dla naruszenia granic i agresji nie ma usprawiedliwienia, bo nikt nie zasługuje na cierpienie spowodowane przemocą, bez względu na okoliczności.

    Nie wahaj się sięgnąć po wsparcie i zadbaj o swoje bezpieczeństwo

    Szukanie pomocy to pierwszy krok w procesie wychodzenia z tej trudnej sytuacji. Wyspecjalizowane w tym organizacje pomogą Ci w przetrwaniu kryzysu, zapewnieniu bezpieczeństwa i odzyskaniu poczucia sprawczości. Udzielą Ci profesjonalnej pomocy psychologicznej, terapeutycznej, interwencyjnej, prawnej6.

    Gdzie mogę znaleść pomoc?

    Wiele z Was nie wie gdzie zwrócić się o pomoc, a niektóre nie mogą liczyć na wsparcie rodziny. Jednak nie jesteście same. Jeśli potrzebujecie pomocy w wyjścia z cyklu przemocy, możecie liczyć na jedną z poniższych organizacji - na naszej liście znajdziecie zakres działania, telefony i kontakty do działających w Polsce organizacji.

    Organizacje wspierające kobiety

    • Centrum Praw Kobiet

      cpk.org.pl

      CPK oferuje: bezpieczne schronienie; grupy wsparcia; warsztaty wzmacniające; wsparcie socjalne i materialne; porady obywatelskie; pomoc psychologiczną; doradztwo zawodowe; pomoc w opracowaniu planu działania; informacje o pomocy socjalnej, materialnej, mieszkaniowej w Polsce dla kobiet z Ukrainy.

    • Feminoteka

      feminoteka.pl

      Oferuje: pomoc prawną; pomoc psychologiczną.

      Telefon Zaufania dla Kobiet Doświadczających Przemocy:

    • Federa

      federa.org.pl

    • Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia

      niebieskalinia.pl

    • 116sos.pl

      116sos.pl

      • całdobowy Telefon Zaufania dla dorosłych potrzebujących wsparcia: 116 123
      • 116sos.pl: czat platformy czynny jest od poniedziałku do piątku w godzinach 17:00-22:00
      • możliwość nawiązania kontaktu za pomocą formularza

    • Lubuskie Stowarzyszenie na Rzecz Kobiet BABA

      [baba.org.pl]](https://baba.org.pl/)

      BABA oferuje: pomoc prawną, psychologiczną, schronieniową i finansową; organizację warsztatów, wykładów, szkoleń; prowadzenie grup wsparcia i grup samopomocowych; wydawanie informatorów medycznych i prawnych.

    Inne organizacje pomocowe i wsparciowe

    • Sexed.pl

      sexed.pl

      • antyprzemocowa linia pomocy czynna od poniedziałku do piątku w godzinach 16:00-20:00: 720 720 020

    • Ponton

      ponton.org.pl

      Udziela porady dot. zdrowia seksualnego, antykoncepcji, przemocy seksualnej, ciała, seksu i relacji.

    • Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego

      ptpa.org.pl

      PTPA wspiera osoby doświadczające dyskryminacji, zwłaszcza pod względem prawnym - oferuje reprezentację przed sądami.

      • dyżury prawniczki w poniedziałki w godzinach 10:00-13:00 i piątki w godzinach 10:00-12:00 (istnieje możliwość umówienia się na inną godzinę lub w sobotę): 514 502 260, [email protected]
      • porady prawne dla kobiet doświadczających molestowania seksualnego: 739 975 506

    • Lambda Warszawa

      lambdawarszawa.org

      Lambda udziela wsparcia osobm LGBT+; oferuje poradnictwo prawne i psychologiczne.

      • telefon zaufania działa od poniedziałku do piątku w godzinach 18:00-21:00: 22 628 52 22
    Organizacje specjalizujące się w pomocy osobom niepełnoletnim

    • Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę

      fdds.pl

      • całodobowy Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży: 116 111
      • Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży z Ukrainy czynny codziennie w godzinach 14:00-24:00
      • możliwość kontaktu za pośrednictwem maila lub czatu, który jest czynny w godzinach 18:00-24:00

    • Towarzystwo Przyjaciół Dzieci

      tpd.org.pl

    • Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka

      brpd.gov.pl

      • telefon zaufania i numer interwencyjny przyjmujący zgłoszenia o nadużyciach i zaniedbaniach wobec dzieci, czynny całodobowo: 800 12 12 12

  1. Patrycja Wieczorkiewicz, Joanna Gzyra, Dlaczego nie odeszła wcześniej...?. Fundacja Centrum Praw Kobiet, Aborcyjny Dream Team, Oficyna Balas Czerni, Warszawa 2022 ↩↩↩

  2. Dane statystyczne GUS na temat osób z doświadczeniem gwałtu i przemocy domowej w latach 2013-2021 Na przykład w 2020 roku na 1096 spraw, aż 1004 dotyczyło kobiet, co stanowi 91,6%, a w 2021 roku na 1152 spraw kobiety były stroną pokrzywdzoną aż w 1066 przypadkach, co stanowi 92,5% ↩

  3. ZA Zgodą. Opracowanie Rzecznika Praw Obywatelskich we współpracy z Fundacją Feminoteka i Centrum Praw Kobiet, Warszawa 2021 ↩

  4. Przemoc instytucjonalna w Polsce. O systemowych naruszeniach praw reprodukcyjnych. Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Warszawa 2019 ↩↩

  5. Odmowa dostępu do legalnej aborcji może być torturą - ocenił Komitet ONZ, Warszawa 2019 ↩

  6. Jak sobie radzić z przemocą? - porady psychologiczne dla osób doznających przemocy Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Narodowy Program Zdrowia, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa 2019 ↩